Het is ontegenzeggelijk waar dat Drive-By Truckers met zanger/gitarist/componist Jason Isbell in de gelederen een creatieve en productieve periode kenden. Tussen 2002 en 2006 was Isbell – die ook zijn echtgenote Shonna Tucker de band in schuift – een gezichtsbepalende factor. Opvallend is echter dat de eerste post-Isbell-plaat – Brighter Than Creation’s Dark – in 2008 alom ontvangen is als een meesterwerk. Nog tekender is het feit dat het laatste album vóórdat Isbell toetrad de Drive-By Truckers al lieten horen op de toppen van hun kunnen: een dampende, uiterst fantasierijke southern rockband die een prachtig verhaal te vertellen heeft. Dan – en altijd – zijn de bandleiders de zangers/gitaristen Patterson Hood en Mike Cooley, al in 1985 huis- en studiegenoten in Florence, Alabama. Zij richten dan de punkrockband Adam’s House Cat op. Hoewel besmet met het Zuidelijke redneck-virus zetten Cooley en vooral Hood zich met agressieve punkrock af tegen de conservatieve en racistische Zuidelijke levenshouding. Maar ze zullen erop terugkomen: It’s the duality of the South. Ondertussen leiden Cooleys en Hoods inspanningen voor Adam’s House Cat tot niets. Drank, drugs, ruzies en vrouwen houdt het duo meer bezig dan het runnen van een band, waardoor Cooley naar Birmingham, Alabama vertrekt en Hood naar Athens, Georgia. Daar in Georgia krijgt Hood het idee een Southern Rock Opera te creëren, losjes gebaseerd op zijn eigen leven. Maar het zal nog zeven jaar duren voordat dit lumineuze idee werkelijk gestalte krijgt. In 1996 komen Cooley en Hood weer bijeen in Birmingham en richten Drive-By Truckers op. Aanvankelijk heeft de band weinig succes, weet wel twee cd’s en een live-album te produceren, maar schuift geleidelijk door van gitaarrock naar alt.countryrock en nog verder naar het eigen erfgoed: southern rock. En van southern rock is het een kleine stap naar het realiseren van de lang gekoesterde droom: een Southern Rock Opera. Het oorspronkelijke idee, bedacht door Hood en zijn vriend Earl Hicks, behelst een speelfilm, maar die ambitie is te hoog gegrepen. Niettemin is Cooley enthousisast over het basisidee en dus nemen The Truckers – verder bestaande uit gitarist Rob Malone, drummer Brad Morgan en op bas Earl Hicks – in een maand tijd in Birmingham met producer David Barbe (ex-Sugar) een dubbel-cd op, voor het luttele bedrag van $ 5.000. Het is een klein wonder dat met zo’n beperkt budget een rijk muzikaal document als Southern Rock Opera tot stand kan worden gebracht. Dit is voornamelijk op het conto van Patterson Hood te schrijven, die met zijn zuidelijke verleden in het reine poogt te komen en zijn jeugdherinneringen aan Muscle Shoals, Alabama paart aan de tragedie rondom Lynyrd Skynyrd en zuidelijke iconen als de racistische gouverneur George Wallace en football coach Paul ‘Bear’ Bryant. Zij figuren nadrukkelijk in verhalende songs met een praatzingende Hood zoals ‘Days Of Graduation’ en ‘The Three Great Alabama Icons’. Verdeeld over Act I en Act II beschrijft Hood zijn ontwikkelingen als rockmuzikant in ‘redneck-country’, waar de weldenkenden niet minder liberaal zijn dan elders, en ontrafelt de mythe over de veronderstelde onenigheid tussen Neil Young en Lynyrd Skynyrd, fenomenaal door de band neergezet in ‘Ronnie And Neil’: Let them guitars blast for Ronnie and Neil. Het is de dualiteit van het Zuiden, nog eens benadrukt in de scheurende southern rocksong ‘The Southern Thing’. Tekstueel is Southern Rock Opera een interessant cultuurhistorisch document – zeker binnen de populaire cultuur – maar daarbij verbindt het tevens de stuk voor stuk meeslepende rocksongs; rocksongs die op een zelden vertoonde wijze southern rock, countryrock en alt.country versmelten. Slepende Lynyrd Skynyrd-rock en Crazy Horse-gitaren zijn hoe dan ook de basisingrediënten van neo-klassieke songs als ’72 (This Higway’s Mean)’ en ‘Birmingham’ van Act I, en ‘Road Cases’ en ‘Plastic Flowers’ van Act II. Na de release van Southern Rock Opera op het kleine label Soul Dump Records, brengen de Drive-By Truckers de opera integraal in de rocktheaters en zullen het rockopera-monster minstens 25 keer opvoeren. Een laaiende recensie in Rolling Stone brengt het dubbelalbum onder de aandacht van het Amerikaanse rockpubliek, maar vanwege de gebrekkige distributie is er in geen enkele platenwinkel een exemplaar te vinden. Gelukkig neemt het gereputeerde Lost Highway de band onder contract en dus krijgt Southern Rock Opera een wereldwijde release, al zal het een volbloed cultalbum blijven. Het volgende album, Decoration Day, wordt door Lost Highway afgekeurd, maar dan vinden de Drive-By Truckers onderdak bij New West, voor wie ze – met het echtpaar Isbell en Tucker – een fraaie serie dampende southern rock-cd’s produceren. Een serie die in 2001 zo fantastisch begint met Southern Rock Opera.

Act I: Days Of Graduation / Ronnie And Neil / 72 (This Highway’s Mean) / Dead, Drunk, And Naked / Guitar Man Upstairs / Birmingham / The Southern Thing / The Three Great Alabama Icons / Wallace / Zip City / Moved

Act II: Let There Be Rock / Road Cases / Women Without Whiskey / Plastic Flowers On The Highway / Cassie’s Brother / Life In The Factory / Shut Up And Get On The Plane / Greenville To Baton Rouge / Angels And Fuselage