Een half jaar na Driven To Drive verschijnt alweer een nieuw album van Joe Ely. Wederom met opnamen uit het archief van de Texaan. Toch is Love + Freedom (Rack ‘Em Records/Thirty Tigers) zo actueel als het maar kan. De liedjes gaan over immigratie, armoede, oorlog, gerechtigheid, liefde, vrijheid en andere sociale kwesties. De 78-jarige Ely hoopt dat de liedjes een helende werking hebben in deze tijden van grote onrust. Samen met zijn vrouw Sharon wijst hij erop dat het belangrijker is dan ooit om je uit te spreken. Met een speelduur van bijna een uur biedt Love + Freedom negen composities van Ely en verder een klassieker van Woody Guthrie, een liedje van Guy Clark en twee van Townes Van Zandt.

Een half jaar geleden vond de aartsvader van de alt-country – zelf houdt hij niet van die term en heeft hij het liever over western beat – een mapje op zijn computer met de demo’s van deze collectie liedjes. De kale opnamen bestonden uit zang, gitaar, mondharmonica en percussie van Ely en verder de accordeon van Joel Guzman. Lloyd Maines ontfermde zich daarna als medeproducer over de demo’s en voegde er akoestische gitaar, slidegitaar en basgitaar aan toe. Maines vroeg verder David Grissom om twee tracks te voorzien van diens spel op elektrische gitaar.

Als altijd is de zang van Ely verbluffend goed. En de teksten trouwens ook. Elke lettergreep voert je verder mee in het verhaal. Western beat is inderdaad een treffende omschrijving; de combinatie van ritme en een ruime vocabulaire levert rockende vertellingen op die van begin tot eind weten te boeien. In ruim vijf decennia heeft de artiest niets aan zeggingskracht ingeboet. Zijn gedrevenheid, zijn aandacht voor taal, zijn keuze in begeleiders die hij alle ruimte geeft, zijn reputatie als entertainer, het zijn allemaal kwaliteiten die ertoe hebben geleid dat hij in april door Bruce Springsteen zal worden gehuldigd tijdens de Third Annual American Music Honors. Die eer zal tegelijk ook Emmylou Harris, John Fogerty, Smokey Robinson en Tom Morello ten deel vallen.

Van Townes Van Zandt koos Ely twee bekende nummers: Waiting Around To Die en For The Sake Of The Song. Zijn die songs al niet platgespeeld? Nee dus, bewijst de veteraan op vooral Waiting Around To Die. Hij geeft het nummer veel meer vaart dan het origineel en blaast op mondharmonica alle zorgen weg. Was Townes ronduit fatalistisch, deze remake klinkt juist uitermate vitaal. Alsof het onheil Ely er niet onder kan krijgen. Tegenslagen en ontberingen maken deel uit van het avontuur dat leven heet.

Op Sgt. Baylock kijkt Ely terug op zijn begintijd als artiest in Lubbock. Het handelt over een politieman, in het echt heette hij anders, die de zanger keer op keer opsloot. ‘Son I hate to ruin your day, but the city jail deserves your privacy’, klonk het dan. Het verweer van Ely dat hij niets anders had gedaan dan ‘pulling songs out of the dirt’ maakte geen indruk op de agent. Landloperij was een hele goede reden om hem achter de tralies te zetten. In het liedje komen de twee elkaar jaren later weer tegen. De omstandigheden zijn nu heel anders. Ely kreeg destijds in Nashville een platencontract en reisde daarna de hele wereld over en kocht een woning waarin hij gelukkig leefde met vrouw en dochter; Baylock was tijdens de uitvoering van zijn dienst de fout in gegaan en had het leven van een onschuldige op zijn geweten, sindsdien zwierf hij rond op een motor om de herinnering kwijt te raken. Als de twee elkaar na al die jaren weer ontmoeten in een café praten ze uren en leggen het bij. Baylock geeft Ely honderd dollar als genoegdoening voor alle keren dat Ely borgtocht moest betalen. Die worden onmiddellijk omgezet in drank voor de aanwezigen, waarna het feestje danig uit de hand loopt. Niet lang daarna staat de politie voor de deur van het café en verdwijnt de hele meute in het gevang.

De meeste liedjes gaan over serieuzere aangelegenheden. Over de problematiek aan de grens tussen Mexico en Amerika bijvoorbeeld. Op Adios Sweet Dreams gaat het over Marie en haar vriend die the border naar het noorden oversteken. De twee raken elkaar kwijt. Marie schijnt weer in Mexico te zijn, waarna de ik-figuur ook besluit terug te gaan. Want het leven in Amerika blijkt ook geen pretje: ‘Adios to my sweet dreams, you’re no longer mine / Aiaiaiaia i was not made to be a slave to the west’.

Het daaropvolgende Magdalene heeft dezelfde thematiek. Het liedje van Guy Clark stond ook al op Panhandle Rambler. Vanzelfsprekend is ook in deze uitvoering het accordeonspel van Joel Guzman leidend. Daarna volgt met Deportee een derde nummer over de strijd om het bestaan van immigranten die hun heil zoeken in Amerika. Op het befaamde nummer van Woody Guthrie worden ze in een vliegtuig teruggestuurd. Het is gebaseerd op het waargebeurde ongeluk van een DC-9 die in 1948 neerstortte bij Los Gatos in Californië. Er vielen 32 doden. In de nieuwsberichten ging het over gedeporteerden, veel slachtoffers werden nooit geïdentificeerd. Ely deed het nummer al eens met Los Super Seven, deze keer heeft hij Ryan Bingham te gast, wiens hese stem een groot contrast vormt met de heldere toon van de artiest zelf.

De liedjes op Love + Freedom werden door de jaren heen – decennia zelfs – opgenomen in de studio achter de woning van Ely in Austin. Het was wel eens frustrerend voor een fan – zo kan ik mezelf toch echt wel noemen – om in interviews met de singer-songwriter te lezen dat hij nog heel veel materiaal had liggen. De teleurstelling was dan natuurlijk dat het nooit werd uitgebracht. Of althans te weinig naar mijn zin. Vooral tegenover de Amerikaanse journalist Richard Skanse liet Ely zich door de jaren heen meer dan eens uit over allerlei projecten die op stapel stonden. In 2018 had hij het in Lone Star Music Magazine over drie complete albums die klaar lagen met tributes voor respectievelijk Guy Clark, Townes Van Zandt en Butch Hancock. Bijna gekmakend dat je er daarna niets van hoorde. Met de geslaagde nogal afwijkende uitvoering van een nummer als Waiting Around To Die weet je dat die opnamen absoluut de moeite waard zijn.

Toen Ely in 2007 zijn eigen label Rack ‘Em Records lanceerde, deed hij dat met twee platen. Happy Songs From Rattlesnake Gulch en Silver City bevatten ook uit het archief opgeduikelde oude liedjes. Silver City werd aangeduid met Pearls From The Vault Vol. I en Rattlesnake Gulch als Vol. XX. De hoop was toen dat hij spoedig de reeks albums met de nummers 2 tot en met 19 zou uitbrengen. In 2014 verscheen nog wel B4 84 als Vol. 5, maar daarna verdween de serie-aanduiding. Gelukkig verscheen er nog wel meer archiefmateriaal, maar lang geen 17 albums.

Misschien gebeurt dat alsnog? Deze geweldige plaat zorgt voor hoop. Toch stemt het nieuws rondom de release tegelijkertijd treurig. Ely werd vorig jaar getroffen door een lichte beroerte, zo werd kort voor de verschijningsdatum in een statement bekendgemaakt door zijn vrouw. Sindsdien zijn Joe en Sharon in de archieven gedoken en diepen daar de ene na de andere parel op. Complete albums zelfs, zoals dit Love + Happiness. Tussen de tournees door was Ely altijd druk bezig in zijn studio om ideeën uit te werken. Er is dus veel meer materiaal van de workaholic. En dat is niets anders dan een zegen.

Het nieuwe album begint met een rocker: Shake ‘Em Up. Over lieden in het Wilde Westen die hun geluk beproeven met een spelletje dobbelen. Ely speelt alle instrumenten zelf op het nummer, ook de synthesizer en de elektronisch voortgebrachte ratelende drums. Op Today It Did kunnen de omstandigheden zomaar drastisch veranderen, waardoor een leven een wending kan krijgen. In veel van zijn liedjes manifesteert de Texaan zich als sociaal bewogen. No One Wins schreef hij na een bezoek aan ground zero, kort nadat de torens van World Trade Center in New York waren neergestort.

Op Here’s To The Brave neemt hij het op voor de oorspronkelijke bewoners van Amerika, die hun land kwijtraakten aan zich als wilden gedragende Europeanen die beschaving kwamen brengen. Op What Kind Of War stelt Ely de vraag: waar zou jij oorlog voor willen voeren? Grissom geeft op zijn elektrische gitaar het nummer venijn. Iets van het avontuur van de eeuwige rambler komt aan bod in Band Of Angels. Slotnummer Surrender To The West, met iets dat klinkt als paukenslagen, handelt over oude oorlogen, kogels die neerdalen uit de ruimte en kinderen die beginnen te huilen. En over overgave in het zicht van Petrus aan de poort. Het gaat meer over het Midden-Oosten dan het Wilde Westen.