Op vrijdag 17 december 2010 overleed Don Van Vliet, alias Captain Beefheart. Van Vliet leed al geruime tijd aan multiple sclerose en leidde decennialang een teruggetrokken bestaan in The Mojave Desert. Muzikaal was hij onnavolgbaar en soms niet te begrijpen. Dat gold ook zeker voor de superieur croonende Captain in de magistrale soulballad ‘Further Than We Gone’. Onherkenbaar is de stem van Van Vliet, die bekend staat om zijn grommende gorgel. Onherkenbaar is ook het muzikale decor; geen ongestructureerde gekte, geen bizarre songstructuren. ‘Further Than We Gone’ is, niet in de laatste plaats door de prachtige gitaarsolo, pure muzikale schoonheid – een kwalificatie die zelden van toepassing is op Captain Beefhearts muzikale ideeënrijkdom. Captain Beefheart en zijn Magic Band ontwikkelen vanaf midden jaren zestig een totaal eigen muzikaal genre: een maniakale mix van jazz, blues en rock-‘n-roll – nooit vertoond. Trout Mask Replica (1969) en Lick My Decalls Off, Baby (1970) staan te boek als moeilijk doordringbare meesterwerken en Captain Beefheart als een onpeilbaar genie. Maar vanaf 1973 ontwikkelt Van Vliet zich in de richting van een meer gepolijste sound, niet zelden als commercieel betiteld. Met zijn vertrouwde Magic Band neemt de Captain Unconditionally Guaranteed op, maar de plaat wordt in 1974 neergesabeld en ook de Magic Band-leden kunnen Don Van Vliet niet volgen in deze vermeende artistieke uitverkoop. Zij vertrekken vrijwillig, al is de gangbare lezing dat Captain Beefheart zijn Magic Band ontslaat. Van Vliet huurt dan als zijn nieuwe Magic Band een stel studiomuzikanten in, die de dwarsheid en experimenteerdrift van de vorige Magic Band moeten ontberen, en neemt met hen Bluejeans & Moonbeams op – Beefhearts meest verguisde album. Naast Little Feat-achtige funky stomp-nummers als ‘Party Of Special Things To Do’ en ‘Pompadour Swamp’ en het adembenemende ‘Further Than We Gone’ bevat Bluejeans & Moonbeams nog een fiks aantal schitterende songs. Zo is ‘Same Old Blues’ een lekker stroperige cover – ook al zo’n bijzonderheid – van J.J. Cale, compleet met elektrische piano en Philly-soul strijkers; ‘Observatory Crest’ een intense, magnifieke ballad; en het traag deinende titelnummer ‘Bluejeans & Moonbeams’ opgeleukt door cheesy synthesizersolo’s. Het mag allemaal niet baten: Bluejeans & Moonbeams wordt gelijk al bij de release in 1974 gezien als het slechtste Beefheart-album. Het is een mening die Don Vliet deelt – hij noemt de plaat, evenals de voorganger, horrible and vulgar en roept zijn fans op de platen terug te brengen naar de winkel. Het is na Bluejeans & Moonbeams jarenlang stil rondom de Captain – een periode waarin hij zich op de schilderkunst stort – om dan in de jaren ’78 tot en met ’82 ijzersterk terug te komen met drie echte Beefheart-albums, waarna Don Van Vliet zich als een kluizenaar terugtrekt in zijn caravan in de Mojave-woestijn.

Party Of Special Things To Do / Same Old Blues / Observatory Crest / Pompadour Swamp / Captain’s Holiday / Rock ’n Roll’s Evil Doll / Further Than We’ve Gone / Twist Ah Luck / Bluejeans And Moonbeams