Begin jaren zeventig verscheen een raadselachtige Canadees op het muzikale podium. Hij nam een tiental nummers op en verdween in een klooster in Californië. Zijn vergeten folkklassieker Silent Passage wordt nu heruitgebracht.
Bob Carpenter (1945-1995) werd geboren in een Indiaans reservaat nabij North Bay, Ontario in Canada. Zijn vader stierf vóór hij geboren werd en op zijn tweede stond zijn moeder hem af aan een weeshuis. Over zijn verdere jeugd is weinig bekend, maar begin jaren zeventig arriveerde hij met een gitaar in Californië, waar hij in bars zijn zelfgeschreven muziek begon te spelen. Zijn talent werd onderkend en hij mocht een album opnemen, bijgestaan door grote namen als Emmylou Harris, Ben Keith en Lowell George. Helaas belandden de opnames vanwege contractproblemen in een lade van zijn platenlabel. Pas in de jaren tachtig verscheen het album, maar toen was er weinig vraag meer naar. Silent Passage verdween geruisloos uit zicht van het grote publiek.

Wijzer en droeviger
Langzaam sijpelde het album door tot de liefhebbers, maar van een herontdekking à la Sixto ‘Sugar Man’ Rodriguez is nooit sprake geweest. Daar wil No Quarter Records verandering in brengen met deze heruitgave, die duidelijk maakt waarom de naam Bob Carpenter onder kenners een haast legendarische status heeft verworven. Het is een ambitieus conceptalbum dat drijft op de kracht van zijn ritmische gitaarspel, doorleefde stem en poëtische teksten.
Op de cover van Silent Passage vaart een schip de volle maan tegemoet. Het is de ‘Ancient Mariner’ uit het beroemde gedicht van Coleridge: de zeiler die na grote beproevingen terugkeerde aan land om als wijzer en droeviger mens zijn verhaal te doen. De verwijzing is goed gekozen: ook Carpenter wekt de indruk dat hij zijn luisteraars deelgenoot wil maken van een eenzame tocht, een reis langs hoop en wanhoop, geloof en twijfel.

Moegestreden zoeker
Het eerste dat daarbij opvalt is zijn krachtige stem, die aan Tom Waits doet denken maar zonder diens stedelijke subtiliteit en ironie. Carpenter roept een ouder Amerika op, een land van religieuze zoekers en dwalende schippers. Zijn stem lijkt aan te spoelen uit een diepte van eenzaam verlangen: hij klinkt moegestreden door het leven maar tegelijk vastberaden om zijn droevige reis tot haar einde te volbrengen.
Silent Passage opent met ‘Miracle Man’, een up-tempo folkrocknummer, maar bestaat voor het grootste deel uit ballads als ‘First Light’, ‘The Believer’ en het titelnummer, waarop Emmylou Harris meezingt. Strijkers en orgels voegen een dramatische omlijsting toe aan zijn slepende vertellingen. De arrangementen zijn weldoordacht en passend, en leiden de aandacht niet af van Carpenters rauwe zang.

Ongepolijste eenvoud
Behalve van zijn stem, moet Carpenter het vooral van zijn teksten hebben. Die zijn ongepolijst maar van een poëtische bondigheid. Een mooi voorbeeld is het onstuimige ‘Before My Time’, dat besluit met dit couplet:

And I can only love you now
And you can do the same
For I have learned that love somehow
Can brush away the pain

Een sereen naspel van orgel en viool draagt deze slotwoorden de laatste stilte in. Het is een opvallend hoopgevend einde van een nummer dat verder weinig reden voor hoop geeft. Een andere hoogtepunt is ‘Now and Then’, met daarin de regels die Carpenter zelf het dierbaarst waren. Terwijl een verdwaalde hobo rond zijn woorden fladdert, zingt hij:

How could something perfect change
To something less and back again
And in between have all this pain
Because we’re asking why?

De kracht van Carpenters teksten ligt niet in dubbelzinnigheid maar in eenvoud en helderheid: met een enkel couplet kan hij meer zeggen dan andere tekstschrijvers met een heel album.

Terug naar de stilte
Na Silent Passage nam Carpenter nog een aantal demo’s op, uitgebracht als Eight Demos 1979, maar die hebben niet de zeggingskracht van zijn enige album. Later in zijn leven won de monnik in hem het van de muzikant, en trad hij toe tot een boeddhistisch klooster in de heuvels van Californië. Slechts zo nu en dan daalde hij nog af naar de wereld om voor een handvol toeschouwers zijn muziek te spelen.
In 1995 bezweek Bob Carpenter op 50-jarige leeftijd aan een hersentumor. Hij liet alleen zijn liedjes achter en de vragen die ze oproepen. Was hij gedesillusioneerd door het gebrek aan succes? Of verkoos hij welbewust de stilte van het klooster boven het rumoer van de muziekindustrie? En vond hij ooit de veilige haven waarnaar hij zocht op Silent Passage, een ‘stille doorgang’ naar een andere wereld? We zullen het nooit weten.

Kasper Nijsen