Elke dag plegen ruim twintig Amerikaanse veteranen zelfmoord. Elke dag! Wat gaat er in ze om? Het album Rifles & Rosary Beads (In The Black/Thirty Tigers/Bertus) van Mary Gauthier biedt een inkijkje in de ziel van de zwaar getraumatiseerde soldaten die terugkeren uit een oorlog.
Verzuipen in een rivier van pijn, het is de dagelijkse praktijk voor veel veteranen. Het onbegrip bij de thuisblijvers; de nachtmerrie van de oorlog blijkt helemaal niet voorbij nadat het slagveld is verlaten.
Om veteranen bij te staan bij het verwerken van hun oorlogstrauma’s begon de Texaanse artiest Darden Smith in 2012 SongwritingWith:Soldiers. Artiesten helpen veteranen om woorden te vinden voor de gevoelens die ze het liefst verborgen houden. De worsteling om zich aan te passen aan het gewone leven kan er een beetje makkelijker door worden. Songschrijven als therapie.
Mary Gauthier vroeg zichzelf af hoe ze dat moest doen, liedjes schrijven over de oorlog. Ze wist immers niks over het onderwerp. Kende geen soldaten. Nu is ze blij dat ze zich liet overhalen door collega Darrell Scott. De musicus had het namelijk goed gezien. Gauthier is bij uitstek geschikt als luisterend oor. Al die verhalen vol leed, daar weet ze over mee te praten.
Bij haar geboorte werd Gauthier (55) door haar onbekende moeder ter adoptie afgestaan. Op haar vijftiende liep ze weg bij haar ruziënde pleegouders, waarna ze zich overgaf aan alcohol en drugs. Ze leefde van diefstal. Uiteindelijk overwon ze haar verslavingen, mede gesterkt door het schrijven van autobiografische liedjes.
Op Rifles & Rosary Beads gaat het over de levens van anderen. Het waren niet alleen veteranen die meeschreven aan de liedjes, ook partners deden hun verhaal. Op The War After The War worden de achterblijvers geconfronteerd met een gewonde soldaat die wordt thuisgebracht. Ze hebben niet gekozen voor een oorlog, maar ze moeten wel omgaan met de ingrijpende gevolgen. Voor hen zijn er geen militaire onderscheidingen.
De oorlog na de oorlog is ook het thema van Soldiering On, het relaas van Jennifer Marino. Ze droeg haar uniform met trots, maar eenmaal thuis lijkt alles anders: ‘But what saves you in the battle / Can kill you at home.’ Veterans Day zorgt alleen maar voor meer innerlijk conflict, zo blijkt op Bullet Holes In The Sky. De mensen staan langs de kant van de weg te zwaaien met vlaggen, terwijl de parade langstrekt. Maar al die juichende mensen, hebben ze enig idee? Bij een volgende oorlog sturen ze net zo makkelijk de soldaten naar nieuw onheil.
Extra pijnlijk is het relaas van Brandy Davidson op Iraq. Voor haar was Irak niet de tegenstander, maar de militairen die haar seksueel misbruikten. Dezelfde thematiek komt aan de orde in Brothers, waarin Meghan Counihan en Britney Pfad vertellen dat ze nooit hetzelfde respect zullen afdwingen als de mannen in de strijd. Terwijl ze wel zij aan zij vechten.
Je zou verwachten dat Gauthier stelling neemt tegen alles wat met oorlog te maken heeft, maar daar draait het hier niet om. Geen politiek. Geen oordelen. Het gaat om de menselijke verhalen. De onmenselijke verhalen. Daarmee is Rifles & Rosary Beads een belangwekkend document gegoten in voortreffelijke americana.