Neil Young staat met de rug naar fotograaf Bob Seidemann op het strand van Santa Monica en staart naar de branding. Handen in de broekzakken. Links van hem zijn schoenen. Rechts een opklapbare ligstoel. Op de voorgrond nog twee klapstoelen van gele stof met een uitbundig bloemenmotief. En een ronde tafel met een parasol met aan de onderkant datzelfde motief. Als je de plaat uit de hoes haalt, valt de binnenkant op; ook dat dessin. Op de voet van de tafel ligt een krant met in blokletters de kop ‘SENATOR BUCKLEY CALLS FOR NIXON TO RESIGN’. Kort nadat On The Beach in 1974 in de winkels lag, werd Nixon inderdaad de laan uitgestuurd. Bijzonder genoeg allemaal en toch is een uit het zand stekende staartvin van een Cadillac Coupe De Ville uit 1959 het meest in het oog springende voorwerp. Young en zijn designer Gary Burden haalden het van een autokerkhof, waar de Cadillac voor hun ogen aan stukken werd gesneden.

In hetzelfde jaar dat On The Beach verscheen, begroeven enkele kunstenaars uit San Francisco tien Cadillacs met de neus in de grond op het landgoed van de Texaanse miljonair Stanley Marsh 3, een in kunst geïnteresseerde filantroop die op latere leeftijd werd aangeklaagd voor seks met minderjarigen. Zijn grootvader had een fortuin vergaard met olie en gas. De Cadillac Ranch was te zien vanaf Route 66, maar zou later enkele kilometers worden verplaatst. Bijna vijftig jaar later is het nog altijd te bezoeken via Interstate 40. De Cadillacs uit de jaren van 1948 tot en met 1963 – de staartvin uit 1959 is het mooist – vielen al snel ten prooi aan graffiti en niemand die dat erg vond. Het werd en wordt zelfs aangemoedigd. En zo af en toe krijgen alle auto’s een nieuw kleurtje.

Van het kunstenaarscollectief Ant Farm verscheen in 1976 ook het boek Automerica. Ik kocht jaren later een exemplaar bij De Slegte voor 4,95 gulden. Voor dit stukje trok ik het weer eens uit de boekenkast. En ik bekeek het nu met heel andere ogen. Op de achterkant wordt uitgelegd dat het tijdperk van de automobiel ten einde is. Dat was dus in 1976! De schrijver heeft het over een haat-liefdeverhouding: voor Amerikanen betekent de auto vrijheid, maar de kunstenaars van Ant Farm benadrukken ook de nadelige aspecten van de auto voor het milieu. Dat dubbele gevoel vormt de basis van het boek.

Na de Tweede Wereldoorlog was er een heilig geloof in de toekomst; de ontwerpen van auto’s werden steeds uitbundiger. Maar de oliecrisis van de jaren 70 bracht het besef dat al dat consumeren ook een keerzijde had. In Automerica haalt schrijver Chip Lord een ander boek aan, te weten Ecotopia van Ernest Callenbach. Daarin wordt een toekomstbeeld geschetst van de drie staten Californië, Oregon en Washington die zich van de Verenigde Staten hebben afgescheiden. Ze heten nu samen Ecotopia en in deze ecologisch verantwoorde samenleving rijden geen auto’s, maar elektrische trucks en mini-busjes. Bijzonder: vorige maand maakte Californië bekend dat er vanaf 2035 geen nieuwe benzineauto’s meer mogen worden verkocht in deze staat.

Terug naar de Cadillac Ranch. We rijden er langs in het gezelschap van Stayton Bonner, een intelligente Texaanse singer-songwriter die nu vooral boeken schrijft. Zoals een biografie over Larry McMurtry. Ondertussen klinkt hij op dit sterke album Cadillac Road dikwijls als diens zoon James McMurtry. ‘Off eastbound 40 we pulled through the gate / Saw old America lying in a mass grave / Pulled out a cold beer as my baby smiled / ‘Guess out here your outside world’s got to come from inside’.

De mannen van cajunband Beausoleil hadden het makkelijk. Ze hoefden de Bayou Cadillac maar een duwtje te geven of hij rolde al met de neus in het moeras. Michael Doucet kondigde onlangs aan dat de band stopt met touren. Na vijftig jaar onderweg te zijn geweest is het tijd om het rustiger aan te doen.

Op Somewhere South Of Wonder van Jeff Finlin staat een foto van Carhenge, te vinden in Nebraska. Het is een ode aan Stonehenge in Engeland. Het bestaat uit deels ingegraven auto’s en andere exemplaren die daar bovenop staan. En het zijn niet alleen maar Cadillacs. 

Neil Young – On The Beach (1974)
Beausoleil – Bayou Cadillac (1989)
Stayton Bonner – Cadillac Road (2007)
Jeff Finlin – Somewhere South Of Wonder (2002)