De Amerikaanse Droom ligt aan diggelen. Tot die vaststelling komen de songschrijvers BJ Barham en Lucinda Williams op twee belangrijke nieuwe albums. Lucinda Williams gooide Good Souls Better Angels (Highway 20 Records/Thirty Tigers/Bertus) eruit en van American Aquarium verscheen Lamentations (New West Records/PIAS). Opmerking: de tekst van beide recensies is identiek.

Amerika is een verdeeld land, meent BJ Barham, de drijvende kracht achter de band American Aquarium. Op het album Lamentations laat hij zijn licht schijnen over de donkere hoeken van de Amerikaanse samenleving. Hij kruipt in de huid van gewone Amerikanen, ook als hij het inhoudelijk niet met ze eens is. Barham is een songschrijver die de samenleving observeert en zijn indrukken daarna vertaalt in pakkende liedjes.

Verontwaardigde protestliederen zijn het niet. Barham kiest er bewust voor om een ander geluid te laten horen. Maar de boodschap is meer dan duidelijk. Op albumopener (en titelsong) Me + Mine (Lamentations) zingt hij vanuit het perspectief van een conservatieve inwoner van het zuiden van de Verenigde Staten, een dolende ziel zonder hoop die niet de indruk heeft dat hij gehoord of gezien wordt. Generaties lang ploegen en graven, totdat een grote baas besluit dat het genoeg is geweest. Zodat je je voor niets hebt afgebeuld.

De moeder die vervolgens in het nummer het woord neemt, komt tot de conclusie dat het leven van gewone Amerikanen er niet toe doet. Tenminste, daar heeft het alle schijn van, zo voegt ze er bescheiden aan toe. Barham zingt dan: Het is de dag dat ik wakker werd en besefte dat de Amerikaanse droom niet meer bestaat.

Het nieuwe album van Lucinda Williams is veel meer een politiek statement. Op Good Souls Better Angels kiest ze duidelijk partij. Man Without A Soul is een felle aanklacht tegen de man die zich de Amerikaanse president mag noemen: een man zonder schaamte; een man zonder waardigheid; een man zonder genade; een man zonder ziel. Ze eindigt het nummer hoopvol als ze zingt: Hoe denk je dat dit verhaal eindigt? Het gaat er niet om hoe, het gaat er om wanneer. Ja, het hele verhaal valt uit elkaar.

Op Bad News Blues is ze nog niet zover. Daar zit ze nog middenin de ellende. Van alle kanten komt het slechte nieuws op haar af. Leugenaars en gekken. Zotten en dieven. Clowns en hypocrieten. Die maken de dienst uit. En alles draait om gulzigheid en zelfzucht. Hoe kan het dat we al die onzin geloven, vraagt Williams zich af.

Williams koos voor een ongepolijste aanpak. Ze wordt begeleid door de band waar ze doorgaans mee op tournee is. De perfectie van een studio is ver te zoeken. Een harde slidegitaar klieft door rauwe blues. Een gitaarsolo vol vervorming klinkt, terwijl de drummer doorploegt op Pray The Devil Back To Hell.

Op Big Rotator bekritiseert ze de twijfelachtige rol van God in dit alles. Is hij de figuur die aan de touwtjes trekt? Waarom is het dan zo’n puinzooi op de wereld?

Barham denkt er net zo over, maar de nieuwe plaat van American Aquarium klinkt juist opmerkelijk uitgebalanceerd. Netjes is niet het juiste woord, daar heeft Barham een te rauwe strot voor, maar afgewogen is het zeker. De bezetting van de band is bijna in zijn geheel gewijzigd en dat is niet voor de eerste keer. Helemaal niet zo erg, want de liedjes en wat Barham daarin stopt zijn de allesbepalende factor die deze band ver boven het gemiddelde uittilt.

Better South is een alternatieve hymne voor het zuiden van de VS. Elke ons trots komt er met een pond schuld, betoogt de uit North Carolina afkomstige Barham. En hij neemt fel stelling, hier dus wel, tegen de generatie van zijn vader, die is opgegroeid met oorlog en segregatie. Ze houden vast aan hun verwrongen wereldbeeld, denken dat ze kunnen bepalen wie waar moet wonen en wie elkaar kunnen liefhebben. En in dat laatste geval vooral wie niet.