Wat maakt een album essentieel? Een verzameling met de grootste hits? Een representatieve dwarsdoorsnede van het oeuvre van een artiest? Zou heel goed kunnen. Dat is dan ook wat de alom bekende serie The Essential … van Sony Legacy Recordings biedt. De compilatiealbums van grote namen in pop, rock, jazz en country vormen een uitstekend startpunt voor muziekliefhebbers. Maar wie dieper wil graven komt uiteindelijk toch uit op de reguliere albums. Dat zijn werkstukken waarmee een artiest een statement kan maken. In de vorm van een thema bijvoorbeeld. Of het kan gaan om een registratie waarop het samenspel van de betrokkenen naar grote hoogten stijgt. Een regulier album is een momentopname en dat is precies wat het zo interessant maakt. Na een creatief hoogtepunt kan zomaar een teleurstelling volgen. 

Soms is het bijna ondoenlijk om de hoogtepunten te bepalen binnen het oeuvre van een artiest. Wat te denken van Willie Nelson? Een discografie van hier tot Texas. And counting kunnen we daar wel aan toevoegen. The Essential Willie Nelson is dus allesbehalve essentieel, daarvoor is een bloemlezing op twee cd’s lang niet afdoende. Op deze site zul je het antwoord op wat wel essentieel is van deze Texaan overigens niet vinden; we bespraken sinds 2009 slechts twee albums van de outlaw. Gelukkig is er zoiets als de site van AllMusic.

Misschien is het iets eenvoudiger om de essentiële albums van Waylon Jennings te noemen. De man overleed in 2002, dus een afbakening van titels waaruit te kiezen valt is al gemaakt. The Essential Waylon Jennings is net als bij zijn goede collega Willie Nelson een dubbel-cd, maar het is hetzelfde verhaal, dat is lang niet voldoende voor wie diep in de materie wil graven. Vooral zijn albums uit de eerste helft van de jaren 70 zijn erg goed. Uh, misschien wel essentieel.

Er verschenen onlangs twee albums waarop de vormgeving van die serie The Essential … is gekopieerd. Beide artiesten nemen de titel niet al te serieus. Dat is ook onmogelijk, want of iets essentieel is in de loopbaan van een artiest valt over het algemeen pas na verloop van tijd te bepalen. Dus wat zegt dat over The Essential Ricky Chilton en The Nonessential Sam Outlaw?

Natuurlijk is The Nonessential Sam Outlaw een grap. Evenzogoed valt er best iets voor die titel te zeggen. Het gaat namelijk om een verzameling b-kantjes en singles die niet op zijn albums stonden. En ook nog een paar nummers die voor het eerst zijn te horen. Dat noemen we inderdaad niet essentieel, maar toch valt er best een en ander te genieten. Do You Really Love Me is een fijn countryliedje met steelgitaar en banjo, waarna Up All Night wordt ingeleid met wat percussie en gitaar. Lonely Man klinkt kaaltjes, passend bij de titel, met wat lichte streken op dobro. MMFIL (motherfucking falling in love) brengt new wave en powerpop met een sound die terug te brengen valt naar de jaren 80. Met wat gitaarwerk in rockabillystijl. Zoals we inmiddels weten verkent Outlaw soms ook wat meer de popkant. Op deze verzameling liedjes krijgt dat niet de overhand. Nog wel even zeuren over de lelijke gitaarsolo op Rock And Roll Bisexual, een overigens grappig liedje over dualisme in de rockmuziek. Over rock en over roll.

Een debuutalbum essentieel noemen is lef tonen. De Texaan Ricky Chilton doet het. Natuurlijk vooral ook op te vatten als grap. Zestien nummers staan er op The Essential Ricky Chilton. En dat gaat van cowpunk op Circle K naar een soort cowboydisco op Cowboy In A Sedan: The Ballad Of Bo Delroy Rogers. Niet te lang blijven haken bij die omschrijving cowboydisco, want Richest Man In Texas doet meer denken aan de wilde JD Wilkes van The Legendary Shack Shakers. De singer-songwriter husselt de boel lekker door elkaar, heeft humor en is daarmee een welkome nieuwkomer in het alsmaar uitbreidende arsenaal aan artiesten die vallen onder de noemer americana.

‘When I was six I went to prison / My kindergarten teacher, she just wouldn’t listen / I said: ‘I’ll eat the crayons if I want to’ / But she yelled at me as I had a mouth of baby blue / She hurt my feelings, so she went missing.’ Tja, zo’n liedje als Goin’ Back To My Roots van Ricky Chilton kun je best essentieel noemen voor een outlaw.

Willie Nelson – The Essential Willie Nelson (2003)
Ricky Chilton – The Essential Ricky Chilton (2025)
Waylon Jennings – The Essential Waylon Jennings (2007)
Sam Outlaw – The Nonessential Sam Outlaw (2025)