Komende zaterdag is het Record Store Day, de jaarlijkse internationale feestdag voor platenzaken. Maar is er werkelijk reden voor een feestje? Heeft de platenzaak nog toekomst? Vervult die nog een wezenlijke functie? Voor de muziek hoef je daar niet meer naartoe te gaan immers. Wat schieten we op met de 400 exclusieve releases die die dag zullen verschijnen? Elke vrijdag komen er meer nieuwe albums uit dan op die speciale dag.
Op de website van Record Store Day staan 42 releases in de sectie blues, country & folk. Van Emmylou Harris verschijnt het livealbum Spyboy voor het eerst op vinyl. Met vijf bonustracks. In het aanbod kom je verder werk tegen van Ry Cooder, Tom Waits, Amazing Stroopwafels en zelfs Johnny Jordaan en Tante Leen. Verderop in dit stuk aandacht voor nog wat andere plaatjes.
Dit is het verhaal van een muziekliefhebber met een flinke platenverzameling. Iemand die niets liever deed dan tijdens vakanties heel veel platenzaken bezoeken. Hele dagen bracht ik door in de winkels van Amoeba Records in San Francisco en Berkeley. In New York liep ik een paar keer per week binnen bij Sounds aan 8th Street (St. Mark’s Place) om cd’s voor 88 dollarcent te scoren. Enkele keren per jaar deed ik een rondje Amsterdam (Concerto, Get Records, Sounds Of The Fifties …). En in Groningen liep ik jarenlang bijna dagelijks binnen bij Hemmes.
De vorige alinea is geschreven in verleden tijd. Dat heeft te maken met de tijden die veranderen. Bob Dylan voorspelde het al. Nu (bijna) alles te streamen is, hoef je niet meer naar de platenzaak voor nieuwe muziek.
De bezigheden voor deze website hebben er ook voor gezorgd dat ik minder op platenzaken aangewezen was voor nieuw aanbod. Van diverse kanten kreeg ik cd’s toegestuurd om te recenseren. Die bevoorrechte positie is echter verleden tijd. Platenmaatschappijen sturen nauwelijks meer promo’s rond. Ook de recensent is gaan streamen.
De verkoper in de audiozaak had het al voorspeld: die streamer ga je heel veel gebruiken. Eerlijk gezegd was ik daar op dat moment nog niet van overtuigd, maar hij heeft wel gelijk gekregen. En ik vind het niet eens meer erg.
Is de rol van platenmaatschappijen uitgespeeld? Iedereen kan zelf muziek uitbrengen en dat is een prachtige ontwikkeling. Op zich is het minder leuk dat heel veel albums niet meer als fysiek product verkrijgbaar zijn, maar met het onvoorstelbaar grote digitale aanbod valt dat bezwaar uiteindelijk toch weg. Want zoveel nieuwe muziek had je nooit kunnen kopen. En uiteindelijk draait het toch allemaal om de muziek. Toch?
Als verzamelaar heb ik me altijd voornamelijk gericht op koopjes. De halfjaarlijkse opruiming, tweedehands exemplaren, wat heb ik veel gekocht voor weinig geld. Hele mooie dingen. En op platenbeurzen was ook altijd wel iets voor te vinden voor een habbekrats. In mijn rubriek over albumhoezen heb ik het er wel eens over.
Dat brengt me bij de handel van tegenwoordig. Elpees voor veertig euro; dat slaat toch nergens op? Twintig gulden betaalde je vroeger voor vinyl. Toen de cd zijn intrede deed werd de zwarte schijf massaal in de uitverkoop gedaan. Nu betaal je de hoofdprijs. Wat een waanzin.
Om je favoriete muziek te beluisteren was je vroeger aangewezen op de platenzaak. Daar ging je heen om elpees te kopen van artiesten waarover je wat had gelezen in de betere popbladen. Daar kende de verkoper je zodat je op nog meer nieuwe namen werd gewezen. Elpees en cd’s kon je ter plaatse beluisteren om te horen of het wat was. En dan snel naar huis met de aankoop.
Sinds ik een streamer heb aangeschaft is me één ding heel duidelijk geworden: het gaat me echt om de muziek. Als verzamelaar van lp’s en cd’s was dat natuurlijk ook altijd al zo. Een mooie hoes heeft me nooit kunnen verleiden tot een aankoop als de muziek niet de moeite waard was. Evenzogoed vond ik het fysieke product wel degelijk heel belangrijk, want als er een vouw in de hoes zat, liet ik een elpee in de winkel staan.
Het woord popmuziek is afgeleid van populair. Een album was een massaproduct. De verkopen van singles bepaalden de positie op de hitlijst. Maar tegenwoordig is de geluidsdrager geen massaproduct meer. Kunnen we jammer vinden, maar technische ontwikkelingen zijn niet tegen te houden. Platenmaatschappijen hebben daar ook weinig invloed op. Ze denken een antwoord te hebben gevonden met exclusieve releases. Gekleurd vinyl, best leuk, maar om daar nou meer voor te betalen … De elpee is sowieso een middel geworden om geld in het laatje te brengen. Een hebbeding. Dat kun je de platenindustrie wel verwijten. Want wat was er mis met de goedkopere cd als geluidsdrager?
Op Record Store Day gaat het vooral om die exclusieve releases. Dus we lichten er een paar uit. Heartache In Your Hand – Startime Country is een verzamelaar met countrysingles die in de jaren 60 en 70 verschenen op een klein label uit Dallas, Texas. Verkrijgbaar op geel vinyl. Met obscure artiesten als Harland Powell, Ramona Parish, Ray Winkler, Judy Beaver en anderen. Lijkt me een aanrader, maar wel met de opmerking dat er heel veel labels zijn die dit soort oud werk uitbrengen voor veel minder geld.
Ook leuk is Blue Earth van The Jayhawks, het tweede album dat oorspronkelijk in 1989 verscheen. Deze speciale RSD-release heeft als bonus een ep op 7 inch met daarop vier nummers die nooit eerder op vinyl werden geperst. De elpee staat hier overigens al in de kast. Het verdict: best aardig, maar kan niet tippen aan Hollywood Town Hall.
Tot slot aandacht voor Melodies From A Byrd In Flyte 1963-1973 met opnamen van Clarence White, een pionier in countryrock en bekend geworden als lid van The Byrds en Kentucky Colonels. Op doorzichtig vinyl. Dezelfde opnamen zijn ook al verkrijgbaar als The Lost Masters 1963-1973. De RSD-release heeft wel een fraaiere hoesfoto.
De grote vraag is of dit soort releases en zo’n speciale Record Store Day bijdragen aan een gezonde toekomst voor platenzaken. Dat waag ik te betwijfelen. Waarmee Record Store Day een feestje is voor een branche die een verloren strijd voert.
09/04/2025 Permalink
Die LP hype is een lachertje, wat waren we blij in de jaren 80 dat de cd zijn intrede deed. Nooit meer een plaat die bleef hangen, nooit meer geruis (wat nu als nostalgie wordt beschouwd), niet meer een plaat omdraaien na 20 minuten. En Bovenal een betere geluidskwaliteit. Dankzij de intrede van de cd kwamen ook albums beschikbaar die op LP nergens te vinden waren. Ik ben nog steeds van mening dat er geen betere geluidsdrager is dan de cd. Ook de versies van de betere streamingplatforms als Tidal en Qobuz tippen daar niet aan (ik heb het dan over de goed geproduceerde CD’s en LP’s). Er is tegenwoordig een enorm aantal nieuwe releases elke maand. Je ziet door de bomen het bos niet meer, tegelijkertijd zijn er op de streamingsdiensten nog steeds pareltjes van albums die niet beschikbaar zijn. Ik koester mijn cd collectie en scharrel nog steeds in de bakken goedkope cd’s. Die zijn er in overtal dankzij die idiote revival van de lp.
09/04/2025 Permalink
Rob you speak from my heart.
Eberything is 100% my opinion.
09/04/2025 Permalink
Helemaal mee eens Rob.
Leve de cd!!!
Ik vind streamingdiensten leuk om te ontdekken of iets de moeite waard is om aan te schaffen. Verder heb ik er niets mee. Er gaat voor mij niets boven cd kwaliteit op een goede geluidsinstallatie.
09/04/2025 Permalink
Ik doe wekelijks een rondje platenzaken in Leiden en zie totaal geen noodzaak om een streamer in het audiorack te plaatsen. Al lang gelden geïnvesteerd in apparatuur voor een zo’n goed mogelijke playback. Aparte kamer voor de lp/cd verzameling en luisterruimte. Grootste ergernis: de albums waarbij de artiest niet “de moeite” neemt om het fysiek uit te brengen of slechts verkrijgbaar via bandcamp etc.
De huidige vinyl hausse wordt vanzelf door de platenmaatschappijen weer om zeep geholpen door de oneindige/onzinnige stroom gekleurde uitgaves en heruitgaven.
Tot slot sta ik zaterdag met RSD om 7 uur vooraan juist voor Emmylou/Bowie.
09/04/2025 Permalink
Ook ik ben een cd verzamelaar. Helaas lijken steeds meer artiesten alleen nog maar elpees uit te brengen. Dan haak ik af. Daarnaast verschijnt veel goede muziek alleen op Bandcamp en voor cd’s die je daar besteld betaal je vaak meer dan 40 euro. Hoge verzendkosten en inklaringskosten schroeven de prijs op. Dit geldt vooral voor cd’s uit de USA.
Spotify gebruik ik vooral voor de lange lijstjes met muziek van mijn smaak. Gewoon als achtergrondmuziek.
09/04/2025 Permalink
muziek is emotie….en voor mij waren dat de eerste singeltjes en de langspeelplaten betaald met gespaarde guldens,eindelijk die plaat,die je al zo lang wou hebben…en later het geluksgevoel,wanneer je iets speciaals vond in de aanbiedigen-bak…die onverkrijgbare townes van zandt…en toen kwam internet met napster,mp3tjes binnenhalen met die oude inbelverbinding-pc…daarna ging het snel,torrents,cd,terug naar vinyl,streaming…..ik luister nog steeds veel naar muziek,maar die emotie is grotendeels vedwenen
10/04/2025 Permalink
Ik ben misschien (iets) jonger. Toen ik startte met verzamelen was de LP al lang niet meer te krijgen in de platenzaak. Ik heb dus een mooie cd verzameling opgebouwd, maar ben toch later ook lp’s gaan verzamelen. Niet zozeer voor het geluid, maar voor het verschil in aanbod. Waar 2e hands cd’s zo’n beetje teruggaan tot de jaren 80, ging er ineens een hele nieuwe wereld open met 2e hands lp’s uit de jaren daarvoor. Het maakt me nu nog steeds niet uit of ik een album op cd of lp koop, ik kijk vooral naar de prijs. Nieuw vinyl is dan inderdaad inmiddels onbetaalbaar geworden.
10/04/2025 Permalink
Van de vinyl hype heb ik nooit iets begrepen. De CD blijft een prachtig product. Prima geluidskwaliteit. Eén nadeel kleine lettertjes in de hoesjes.
RSD is niet anders dan een marketing truc om muziekliefhebbers naar de winkel te trekken, elkaar te ontmoeten, en meer dan normaal aan te kopen. Ik ben er nog nooit geweest.
Maar het verhaal hierboven heeft wel een hele kritische en negatieve toon over de platenzaken. Over het rendement van platenzaken kan ik niet oordelen maar ik heb drie voorbeelden van mooie platenzaken.
1. Een paar weken geleden was ik in Delft en bezocht daar de Sounds. Wat een aanbod in vele genres! Wat een kennis bij het personeel! Wat een goede muziek in de winkel (Jackson Browne).
2.Plato heeft sinds een paar weken een nieuwe vestiging geopend in Rotterdam.
3.Na de verhuizing van Plato in Utrecht zitten ze in een fantastische ruime omgeving. Een plezier om daar te zoeken.
Sowieso is de hele Plato keten een feest en dan noemen we ook nog maar even Sounds Venlo waar je wel (bijna) een dag kunt winkelen. Vaak hoor ik Engelstalige buitenlanders in platenzaken zich verwonderen over het aanbod dat vaak beter is dan in b.v. de VS of Engeland.
Eigenlijk heb ik maar twee verbeterpunten voor de platenzaken:
1. Draai lekkere muziek in de winkel en richt de muziek een beetje op het “grote publiek”. Wat mij betreft liever Abba, Motown of Rolling Stones dan één of andere experimentele artiest omdat de verkoper zijn snobisme (notabene op zaterdag!) niet kan beheersen. Het komt weleens over als het wegpesten van bezoekers. Geef ook aan wat er gedraaid wordt.
2. Het zoeken in een winkel is leuk maar die hele nauwe bakjes waarbij je eerst CDs moet verwijderen om te kunnen zoeken…dat werkt niet. Hopelijk bedenkt de branche nog eens een tool waardoor je sneller kunt zoeken in de bakken.
Tot slot alleen al de CD uitgaven van gespecialiseerde platenlabels als Ace, Big Beat en Kent Soul rechtvaardigen een plezierige gang naar de platenzaak. De hoesjes bij deze releases zijn vrijwel net zo mooi als de muziek en daar kan nog steeds geen streamer tegen op.
11/04/2025 Permalink
Ik hou het ook bij aankoop van cd’s.
Record Store moet Album store day worden. Vorig jaar was er een lp van Fleet Foxes live ga ik geen 40 euro voor betalen.
Bandjes kijken is dan wel leuk. Vorig jaar in Bergen op zoom leuke muziek gehoord en gezien.